Nas terras altas da provincia, en Viana do Bolo e Vilariño de Conso, alí onde o inverno deixa pegadas fondas e os vales gardan o eco das tradicións ancestrais, o Entroido rebrota de novo… pero non no tempo habitual. Mentres a maior parte do país xa colgou as máscaras ata o ano seguinte, aquí celébrase un Entroido diferente, que se vive na primavera. É a Mascarada Ibérica ViBoMask, un encontro único que este ano acada a súa décima edición, e que se celebra os días 16, 17 e 18 de maio.
Este evento non só prolonga o espírito do Entroido máis aló do calendario oficial, senón que se converte nunha auténtica festa das raíces culturais da Península Ibérica. Aquí danse cita figuras do Entroido tradicional galego e doutras comunidades como Asturias, Cantabria, Castela e León, Estremadura e, por suposto, Portugal, país irmán na expresión destas máscaras rituais.
Un Entroido para celebrar a diversidade cultural
A Mascarada Ibérica é moito máis ca un desfile de disfraces. É unha homenaxe viva ás máscaras que foron símbolo de identidade, transgresión, fertilidade, renovación e resistencia. É a celebración dunha memoria que se transforma, se comparte e se recoñece.
Este ano, as rúas de Viana e Vilariño volverán encherse co bruar das chocas, o rechouchío das gaitas e os pasos enérxicos dos Caretos de Lazarim, os Zarramacos de Cantabria, os Peliqueiros de Galicia ou os Caretos portugueses, entre moitos outros. Figuras como os Currumiños —recuperados o ano pasado en Mos (Pontevedra)— tamén terán o seu espazo neste escenario privilexiado da tradición.
A convivencia entre diferentes tradicións é precisamente un dos piares deste festival, como explica Jorge Minas, un dos principais impulsores da cita: «Non buscamos só facer unha exhibición de máscaras, senón tecer pontes entre os pobos, recoñecernos uns nos outros a través da nosa cultura ancestral».
Unha programación chea de vida
O venres 16, o IES Carlos Casares converterase nun espazo para o coñecemento e a reflexión. Haberá conferencias sobre entroidos de Cantabria, conexións entre máscaras españolas e mexicanas, e percorridos polas figuras dos “entroidos arraianos”. A xornada completarase cun obradoiro artístico (Bleach Painting), unha exposición fotográfica que recolle os 10 anos de historia do festival, e unha foliada polas rúas que se prolongará até a noite coa orquestra La Bámbola.
O sábado 17 será o día grande en Viana: mercado artesanal, sesión vermú con charanga, e ás 17:00 horas, o gran desfile internacional. Un espectáculo visual e sonoro no que cada grupo presenta a súa identidade única a través do movemento, o traxe, o son e a actitude. A noite rematará con máis música e baile da man de Os Caliqueños e Louband.
O domingo 18, a festa trasládase a Vilariño de Conso, que acollerá un novo mercado, un desfile pola mañá e, pola tarde, o IV Festival da Música Tradicional e Popular, nun peche festivo que honra tamén o Día das Letras Galegas.
O valor do rural como epicentro cultural
Nun contexto no que o despoboamento rural e a perda de identidade ameazan tantas comunidades, festivais como ViBoMask cobran un valor especial. Como subliña Jorge Minas, «esta mascarada é importante porque xera economía, visibilidade e orgullo no rural. É unha forma de darlle vida a territorios que moitas veces quedan esquecidos nos mapas culturais e mediáticos».
O éxito desta proposta reside tamén na súa autenticidade e no respecto polas orixes. «Queremos traer grupos que teñan unha tradición viva e secular, non simples representacións folclóricas baleiras», explica Minas, que insiste na importancia do intercambio cultural real, da interacción entre os portadores das tradicións.
A experiencia de vivir o Entroido desde dentro
Un dos momentos máis máxicos do festival, ademais do desfile, é o instante previo, cando as máscaras se visten, se preparan, se concentran. «Ver como se transforman é case tan fascinante como velas desfilar», apunta Minas. É neses momentos cando se percibe a alma que leva cada figura, o peso da historia que se revive a través dun traxe, dunha mirada, dun movemento.
A organización fai fincapé tamén na necesidade de respectar os espazos, de deixar actuar ás máscaras e observar sen interferir. Porque este non é un espectáculo para consumir pasivamente, senón unha experiencia para vivir con respecto, curiosidade e corazón.
Un convite a participar
A Mascarada Ibérica é unha oportunidade única para ver reunidas figuras que dificilmente coinciden noutros contextos. É unha festa que convida a viaxar polas culturas da Península sen saír do Macizo Central galego. É unha chamada a celebrar a diversidade, a identidade, a memoria... todo desde a ledicia e a festa.
Se aínda non coñeces ViBoMask, este maio é o momento perfecto para deixar que o Entroido te sorprenda fóra do seu tempo habitual. Porque, como nos demostran en Viana e Vilariño, o Entroido non entende de calendarios: entende de paixón, de comunidade e de memoria viva.
