A Real Academia Galega alerta da relación entre incendios, despoboamento e perda cultural
A Real Academia Galega fixo pública este martes 16 de setembro a súa fonda preocupación pola vaga de incendios forestais que está a sufrir Galicia, considerada a máis grave dos últimos anos. A advertencia lanzouse na apertura da xornada Achegas xurídicas a cuestións ambientais, organizada polo grupo de traballo Pensamento e ensaio na Fundación Luis Seoane, na Coruña.
A escritora e bióloga Marilar Aleixandre, coordinadora do encontro, salientou a necesidade dun plan de ordenamento territorial que permita frear a extensión dos lumes, agravados pola crise climática, e ao mesmo tempo combater o despoboamento do rural. Destacou que a cultura galega é indisociable do territorio, que a biodiversidade que representan especies como toxos, xestas ou queiroas precisa protección, e que árbores frondosas como carballos e castiñeiros actúan como cortalumes naturais.
O presidente da RAG, Henrique Monteagudo, puxo o acento na relación entre territorio e lingua. Indicou que estudos internacionais mostran como a perda da diversidade lingüística e as ameazas para as comunidades minoritarias van da man do deterioro ambiental, unha realidade que tamén se comproba en Galicia. Considera que a protección do medio e do territorio supón crear condicións para a transmisión, a supervivencia e a vitalidade da lingua galega.
A xornada contou co apoio do Concello da Coruña e coa participación de especialistas do ámbito xurídico. A avogada do Estado Consuelo Castro Rey explicou a evolución do concepto de paisaxe, que deixou atrás a visión romántica do século XIX para ser entendida hoxe como marco de vida e elemento de identidade. Subliñou que esta concepción reforza a súa protección desde o dereito e advertiu da degradación crecente do contorno.
A catedrática Alba Nogueira analizou o contexto xeopolítico actual e sinalou que o ascenso da extrema dereita está a restar prioridade ás políticas ambientais na Unión Europea. Advertiu da falta de novas medidas lexislativas e do abandono de iniciativas como a directiva contra o greenwashing. Criticou tamén que parte da acción global da UE teña máis retórica ca fondo, con prácticas como a externalización de problemas ambientais mediante deslocalizacións ou exportación de residuos.
O maxistrado do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia, Luís Villares, abordou a responsabilidade civil nos casos de contaminación por hidrocarburos e lembrou o accidente do Prestige. Considera que o sistema segue a favorecer a impunidade dos responsables, xa que concentra a responsabilidade no propietario do buque, e propuxo imitar a lexislación estadounidense que obriga a restaurar todos os danos de forma ilimitada a todos os axentes implicados no transporte.
Por último, o profesor Beltrán Puentes analizou a estratexia de economía circular da Unión Europea. Considera que o seu alcance real foi máis limitado do previsto e que o desenvolvemento normativo se centrou sobre todo na xestión de residuos, mentres que a actuación sobre fases clave da produción foi parcial e pouco efectiva.
A Real Academia Galega insistiu en que a loita contra os incendios non é só unha cuestión ambiental, senón tamén cultural e social, e apelou a un novo modelo de ordenamento territorial que garanta a vida no rural, protexa a biodiversidade e contribúa á transmisión da lingua galega ás futuras xeracións.